การเล่น เป็นกิจกรรมหลักและมีความสำคัญสำหรับเด็กปฐมวัย เพราะกิจกรรมการเล่นทำให้เด็กเกิดการพัฒนาและการซึมซับความรู้พื้นฐานต่าง ๆ เป็นการเรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพผ่านการเล่น เพื่อให้เด็กได้แสดงออกจากการเล่นอย่างเต็มที่ และได้เคลื่อนไหวส่วนต่าง ๆ ของร่างกายด้วยความสนุกสนานควบคู่กับการเรียนรู้จากประสบการณ์ตรง เด็กในวัย 2-6 ปี มีความต้องการเล่นอยู่ตลอดเวลา เพราะเป็นวัยที่กำลังอยากรู้อยากเห็น เด็กจะมีความสุขมาก ถ้าเราเปิดโอกาสให้เด็กได้เล่นอย่างอิสระโดยไม่ถูกจำกัดเวลา

กิจกรรมเล่นทราย เป็นกิจกรรมกลางแจ้งที่มีประโยชน์อย่างมาก ในการพัฒนาการเรียนรู้เกี่ยวกับประสาทสัมผัส การรับความรู้สึกของพื้นผิว ส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์และการเล่นบทบาทสมมติ ช่วยให้เด็ก ๆ รู้จักการสังเกต การจำแนก เปรียบเทียบ ทั้งยังส่งเสริมความสัมพันธ์กล้ามเนื้อมือและตาได้ดี เช่น การตัก ร่อน เท ชั่ง ตวง และคาดคะเน เป็นต้น นอกจากนี้ยังช่วยส่งเสริมพัฒนาการทั้ง 4 ด้าน ของเด็ก ๆ อีกด้วย

กิจกรรมการเล่นทราย สำหรับ เด็กปฐมวัย
กิจกรรมการเล่นทรายสำหรับเด็กปฐมวัย

ลักษณะของทรายที่นำมาให้เด็กเล่น

1. ทรายก่อสร้าง

ทรายก่อสร้างจะมีราคาถูกและหาซื้อได้ง่าย ทรายก่อสร้างก่อนจะนำมาเล่น ควรจะนำมาร่อนเอากรวดก้อนใหญ่ ๆ ออก นำแต่เนื้อทรายละเอียดมาให้เด็กเล่น เด็กจะได้ใช้ประสาทสัมผัสที่ดีกว่าการมีกรวด หรือเศษหินปนอยู่ในทราย และที่สำคัญไม่อันตรายต่อมือเด็กด้วยค่ะ ถ้าผู้ปกครองหรือคุณครูพอจะมีเวลา ให้นำทรายก่อสร้างมาล้างน้ำประมาณ 4-5 รอบ เพื่อทำความสะอาดล้างสิ่งสกปรกที่มากับทรายออก จากนั้นนำทรายที่ล้างแล้วมาแผ่บนผ้ายางหรือกระดาษ เพื่อตากแดดให้แห้งเมื่อทรายแห้งสนิท เนื้อทรายจะสะอาดนุ่มมือมากค่ะ

2. ทรายทะเล

สำหรับทรายทะเลจะมีสีขาวสวยงาม เนื้อทรายละเอียดน่าสัมผัส แต่ราคาค่อนข้างแพง ส่วนมากจะขายเป็นกระสอบ โดย 1 กระสอบราคา 270 บาท ได้ประมาณ 30 กิโลกรัมค่ะ (ราคาทั่วไปตามท้องตลาด)

ทรายทะเล สำหรับทำกิจกรรมการเล่นทราย
ทรายทะเล

สำหรับทรายธรรมดา ถ้านำมาให้เด็กเล่นแบบปกติ ควรใช้น้ำผสมทรายให้ทรายมีความเปียกอยู่เสมอ เพื่อให้สะดวกต่อการเล่นของเด็ก เพราะทรายจะจับตัวเป็นก้อน ทรายที่มีความเปียกสามารถก่อเป็นรูปทรงต่าง ๆ ได้ดีและที่สำคัญ คือป้องกันอันตรายจากทรายที่จะปลิวเข้าตาเด็กได้ด้วยค่ะ

3. ทรายมหัศจรรย์

ทรายมหัศจรรย์มีชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า Kinetic Sand (หรือบางคนอาจเรียก ทรายแม่เหล็ก) คุณครูหรือผู้ปกครองสามารถทำใช้ได้เองค่ะ เพราะถ้าซื้อตามร้านค้าราคาจะอยู่ที่ 500 - 850 บาท ต่อ 1 กิโลกรัม ในการทำทรายมหัศจรรย์นี้ สามารถใช้ได้ทั้งทรายก่อสร้างและทรายทะเลค่ะ

ทรายมหัศจรรย์ สำหรับทำกิจกรรมการเล่นทราย
ทรายมหัศจรรย์

การเล่นทราย

การเล่นทรายแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ

1. การเล่นทรายกลางแจ้ง

ควรจัดไว้ในพื้นที่ร่ม และมีพื้นที่เล่นขนาดกว้างพอสำหรับเด็กลงไปเล่นได้ค่ะ

2. การเล่นในกระบะทรายภายในที่ร่ม

สำหรับการเล่นทรายภายในห้องเรียน กระบะที่ใช้สำหรับเล่นในห้องแนะนำเป็นถาดไม้ หรือกะละมังพลาสติกสี่ทรงเหลี่ยมผืนผ้า ขนาดกว้าง 34 เซนติเมตร ยาว 50 เซนติเมตร หรือจะใหญ่กว่านี้ได้นะคะ ที่แนะนำกะละมังพลาสติก เพราะหาได้ซื้อง่ายและราคาไม่แพง เวลาเล่นควรหาผ้ายางรองใต้กระบะทรายเพื่อเวลาเล่นมีเศษทรายเลอะหรือหกออกนอกกระบะจะได้ทำความสะอาดได้ง่าย แล้วอย่าลืมเวลาเลิกเล่นทรายในบ่อหรือในกระบะแล้วทุกครั้งให้ใช้ผ้ายางคลุมเพื่อป้องกันแมลงตัวเล็ก ๆ หรือสิ่งแปลกปลอมตกลงไปในทราย เพื่อความปลอดภัยของเด็ก ๆ ค่ะ

การเล่นทรายภายในที่ร่มหรือภายในห้องเรียน
การเล่นในกระบะทรายภายในที่ร่มหรือภายในห้องเรียน

วัสดุ อุปกรณ์ในการเล่นทรายสำหรับเด็ก ควรเป็นวัสดุที่ไม่แหลมคม เช่น จาน ชาม ถ้วย ช้อน พลาสติกที่ไม่ใช้แล้ว กระชอนร่อนทราย แม่พิมพ์ต่าง ๆ ตัวตุ๊กตาสัตว์ต่าง ๆ กิ่งไม้แห้งเล็ก ๆ หรืออุปกรณ์ตักทรายที่มีขายในตลาดทั่วไป

อุปกรณ์ การเล่นทรายสำหรับเด็กปฐมวัย
วัสดุ อุปกรณ์ในการเล่นทราย

นอกจากนี้เราก็มีวิธีการทำ ทรายมหัศจรรย์ ง่าย ๆ สำหรับให้คุณครูและผู้ปกครองที่สนใจได้ทดลองทำ เพื่อนำไปทำกิจกรรมและเล่นกับเด็ก ๆ กันค่ะ

อุปกรณ์

อุปกรณ์ในการทำ ทรายมหัศจรรย์
อุปกรณ์สำหรับทำทรายมหัศจรรย์
  • 1ทราย 1 กิโลกรัม
  • 2กาวน้ำ 1/3 ถ้วย หรือ 80 มิลลิลิตร
  • 3น้ำยาล้างคอนแทคเลนส์ 3 ช้อนชา
  • 4สบู่เหลว 1 ช้อนโต๊ะ
  • 5สีผสมอาหารและกากเพชร

ขั้นตอนการทำ

1.ใส่ทราย ปริมาณ 500 กรัม กาวและสบู่ ลงในภาชนะสำหรับผสม แล้วคลุกเคล้าส่วนผสมต่าง ๆ ให้เข้ากัน โดยในขั้นตอนนี้ แนะนำให้คุณครูและผู้ปกครองใส่ถุงมือด้วยนะคะ เพราะในการคลุกแรก ๆ กาวยังไม่จับตัวกับทราย ทำให้ค่อนข้างเหนียวและติดมือ

ใส่ทรายลงในภาขนะสำหรับผสม
ใส่ส่วนผสมต่าง ๆ ลงในภาชนะสำหรับผสม
สบู่เหลวที่นำมาผสม แนะนำเป็นยี่ห้อ BeNice เพราะเท่าที่เราได้ทดลองทำมาทั้งหมด ยี่ห้อนี้ได้ผลดีที่สุด

หากหาทรายทะเลไม่ได้ และต้องการใช้ทรายก่อสร้างที่หาได้ง่ายกว่า ควรนำมาร่อนเศษหินออกแล้วล้างน้ำให้สะอาด และต้องนำไปตากให้แห้งสนิทนะคะ ถ้าทรายไม่แห้ง เวลาทำอาจไม่ได้ผล

2.คลุกเคล้าส่วนผสมไปเรื่อย ๆ จนจับตัวกันเป็นก้อน ให้ใส่ น้ำยาล้างคอนแทคเลนส์ ลงไป แล้วคลุกเคล้าไปเรื่อย ๆ จนกว่าเนื้อจะเหนียวและมีความยืด

ใส่น้ำยาล้างคอนแทคเลนส์ลงในภาชนะ
ใส่น้ำยาล้างคอนแทคเลนส์ลงในภาชนะสำหรับผสม
น้ำยาล้างคอนแทคเลนส์ ยี่ห้อที่แนะนำคือ renu fresh ซึ่งสามารถหาซื้อได้ตามร้านขายแว่นและร้านขายยาทั่วไปค่ะ”

3.เมื่อคลุกเคล้าส่วนผสมจนได้เนื้อทรายที่เหนียวและยืดพอสมควรแล้ว ให้คุณครูและผู้ปกครองทยอยใส่ทรายที่เหลือลงไป โดยอาจเททรายที่เหลือลงไปครึ่งหนึ่งก่อน คลุกให้เข้ากัน หลังจากนั้นใส่อีกครึ่งลงไปจนหมด แล้วคลุกส่วนผสมต่าง ๆ ให้เข้ากันอีกครั้ง

ทยอยใส่ทรายที่เหลือลงไป
ทยอยใส่ทรายที่เหลือลงไป

4.คลุกเคล้าส่วนผสมไปเรื่อย ๆ จนกว่าเนื้อทรายจะไม่เหนียวหรือร่วนจนเกินไป ที่สำคัญต้องสามารถปั้นเป็นก้อนได้ และเมื่อนำทรายมาใส่แม่พิมพ์แล้วเนื้อทรายต้องไม่แตกออกจากกัน

ถ้ารู้สึกว่าเนื้อทรายยังเหนียวเกินไป ให้ใส่ทรายเพิ่มลงไปทีล่ะนิดแล้วนวดให้เข้ากัน จนกว่าจะได้เนื้อทรายอย่างที่ต้องการ หรือถ้ารู้สึกว่าเนื้อทรายร่วนเกินไปให้ใส่น้ำลงไปทีละ 1-2 ช้อนชา แล้วนวดให้เข้ากัน เนื้อทรายก็จะเกาะตัวและเหนียวขึ้น แต่ถ้ายังไม่เหนียวขึ้นให้หยดน้ำยาล้างคอนแทคเลนส์ 1-2 หยดก็จะช่วยได้ค่ะ
เนื้อทรายมหัศจรรย์ที่ได้
เนื้อทรายหลังจากที่ผสมทุกอย่างแล้ว

ทั้งนี้ต้องบอกก่อนว่า การคลุกส่วนผสมต่าง ๆ ใช้เวลาพอสมควร เพราะฉะนั้นคุณครูหรือผู้ปกครองต้องใจเย็นและมีความอดทนนะคะ โดยเฉพาะขั้นตอนนี้จะใช้เวลามากกว่าขั้นตอนอื่น ๆ อย่ารีบร้อนใส่ทรายหรือน้ำลงไปพร้อมกันทีเดียวจนหมดนะคะ

5.เมื่อเราได้เนื้อทรายอย่างที่ต้องการแล้ว ก็มาถึงขั้นตอนการใส่สีและกากเพชรค่ะ เพื่อเพิ่มสีสันให้กับทราย เพราะทรายที่มีสีสันสดใสนั้น สามารถดึงดูดความสนใจของเด็ก ๆ ได้ดีและในขณะที่เล่นยังสามารถสร้างจินตนาการให้เด็ก ๆ ได้มากขึ้นอีกด้วย

ใส่สีผสมอาหารและกากเพชร
เนื้อทรายหลังจากที่ผสมทุกอย่างแล้ว

6.เพียงเท่านี้คุณครูหรือผู้ปกครองก็จะได้ ทรายมหัศจรรย์ สามารถนำไปให้เด็ก ๆ ได้เล่นอย่างสนุกสนาน ปลอดภัย และที่สำคัญ ทำได้ง่าย ๆ ในราคาประหยัด

ทรายมหัศจรรย์ สำหรับกิจกรรมการเล่นทรายสำหรับเด็กปฐมวัย
เสร็จแล้วค่ะ ทรายมหัศจรรย์ ของเรา
ส่วนการเก็บทรายมหัศจรรย์ก็ไม่ยุ่งยากค่ะ เพียงแค่เก็บทรายใส่กระปุกพลาสติกหรือถุงซิบล็อกก็เป็นอันใช้ได้ค่ะ ทั้งนี้ถ้าหากคุณครูหรือผู้ปกครองนำทรายมาให้เด็ก ๆ เล่นแล้วทรายร่วนไม่เกาะตัวกัน ให้นำน้ำและน้ำยาล้างคอนแทคเลนส์มาหยดใส่ทรายเล็กน้อยแล้วนวดสักครู่ ทรายก็จะกลับมาเล่นได้เหมือนเดิมค่ะ
ทรายมหัศจรรย์ สำหรับกิจกรรมการเล่นทรายสำหรับเด็กปฐมวัย
เพลิดเพลินไปกับประสาทสัมผัสจากการเล่นทราย
กิจกรรมการเล่นทราย ส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์
ปล่อยให้เด็กเล่นอย่างอิสระ ยิ่งเลอะ ยิ่งเยอะประสบการณ์

กิจกรรมเล่นทรายยังทำให้เด็กเข้าใจเกี่ยวกับวิทยาศาสตร์ เช่น การทดลอง สังเกต การเปลี่ยนแปลงของทรายแห้ง ทรายเปียก และทรายวิทยาศาสตร์ว่ามีความแตกต่างกันอย่างไร เป็นต้น นอกจากนี้ยังฝึกทักษะด้านสังคมและอารมณ์ให้เด็ก ในการเล่นร่วมกันและรู้จักแบ่งปัน ให้เด็ก ๆ ได้รู้จักสำรวจและเพลิดเพลินไปกับประสบการณ์ทางประสาทสัมผัสในการเล่นทรายกันค่ะ

ค่าใช้จ่ายในการทำทราย

ค่าใช้จ่ายในการทำทรายครั้งนี้อยู่ที่ประมาณ 100 บาท แบ่งเป็น

  • ค่าทราย 1 กิโลกรัม เป็นเงิน 9 บาท
    (ทรายทะเล กระสอบละ 270 บาท ได้ 30 กิโลกรัม)
  • น้ำยาล้างคอนแทคเลนส์ ยี่ห้อ renu fresh 3 ช้อนชา (15 มิลลิลิตร) เป็นเงิน 15 บาท
    (ขนาด 60 มิลลิลิตร ราคา 60 บาท ใช้ได้ 4 ครั้ง)
  • สบู่เหลว BeNice 1 ช้อนโต๊ะ เป็นเงิน 5 บาท
    (ขนาด 90 มิลลิลิตร ราคา 29 บาท ใช้ได้ 6 ครั้ง)
  • กาวน้ำ 80 มิลลิลิตร เป็นเงินประมาณ 4 บาท
    (ขนาด 560 มิลลิลิตร ราคา 25 บาท)
  • สีผสมอาหาร 25 บาท
  • กากเพชร 10-15 บาท